De zoektocht naar de onbekende vader van mijn overgrootvader Hendrik Philip Fickel.
In de burgerlijke stand en in de Regering Almanak staat vermeldt dat zijn vader onbekend is en dat hij kennelijk de achternaam “Fickel” van zijn moeder heeft aangenomen. Dat is intrigerend.
Er zijn geen verdere gegevens te vinden. Bovendien bestaat de geboorteakte niet meer. Het archief van de burgerlijke stand van Soerakarta is vele jaren geleden bij een overstroming verloren gegaan. Ook de originele huwelijksakte, als die er is, is in Indonesië en die is niet toegangelijk. Gelukkig is er wel het gereconstrueerd huwelijks register van Djokjakarta 1817-1905 samengesteld door P.A. Christiaans in 1994 (Bronnenpublicaties van de Indische Genealogische Vereniging deel 3). Luitenant-kolonel Ph. L. F. C. Lach de Bere (1859-1936) heeft tot aan zijn vertrek uit Djokjakarta, eind 1905, uitgebreide aantekeningen uit deze huwelijksregisters gemaakt. Deze aantekeningen hebben als basis gediend voor Peter Christiaans bij het tot stand brengen van deze Bronnenpublikatie. Getracht is om, met de reguliere Nederlandse huwelijksakte in gedachte, een “reconstructie” te maken van de Indische akten, inclusief de vermelding van plaats en datum van geboorte van de huwelijkspartners. Op bladzijde 82 van de Bronnenpublicatie 3 lezen we dit:
DNA onderzoek kan behulpzaam zijn bij het zoeken naar de onbekende vader van Hendrik Philip.
De eerste vraag die we kunnen beantwoorden met DNA-onderzoek is: Was zijn vader een Europeaan of een Indonesiër?
Het is daarvoor nodig om het Y-DNA (het mannelijke DNA) te bepalen bij een directe mannelijke nazaat. Omdat het Y-DNA dat steeds vrijwel onveranderd wordt doorgegeven van vader op zoon en generatie op generatie zou een Y-DNA onderzoek deze vraag kunnen beantwoorden.
Ik heb bij het bedrijf Family Tree DNA (FTDNA) een DNA test besteld en een swab met wangslijm naar FTDNA in Houston in de USA gestuurd.
Na enkele weken was de uitslag bekend. Het Y-DNA werd ingedeeld bij de hoofdgroep I1. (I-M253). Deze zogenaamde Haplogroep komt veel voor in Scandinavië en in wat mindere mate in het Verenigd Koninkrijk en in het Noorden van Nederland, Duitsland, Polen en de Baltische staten.
Hiermee weten we in ieder geval dat de vader van Hendrik Philip geen Indonesische man was.
Kunnen we dan ook meer specifiek zien waar deze voorouders woonden? En zijn er meer mensen met precies het zelfde DNA?
De vraag is dus of er andere mannen zijn opgenomen in een database waarmee ik precies het zelfde DNA deel, of bijna het zelfde DNA.
Eerst even wat uitleg over DNA onderzoek. Het Y-DNA (het DNA dat alleen mannen hebben) wordt van vader op zoon overgeleverd en vanaf “Adam”, de aller eerste man, dus ook van hem naar zijn mannelijke kinderen en verdere klein kinderen enz. Meer info elders op deze website by Y-DNA. Tot zover het mannelijk Y-DNA, meer info hier.
Een ander DNA-onderzoek is het bepalen van het autosomaal DNA. Een autosoom is een chromosoom dat geen geslachtschromosoom (heterosoom) is; bij de mens dus niet het X of Y-chromosoom, maar een van de 22 paar andere chromosomen (het bijvoeglijk naamwoord (adjectief) afgeleid van dit woord, is autosomaal). Autosomale eigenschappen zijn eigenschappen die op de autosomen liggen. Dit zijn alle stukjes DNA die je van zowel je vader als je moeder krijgt, maar ook je vader en je moeder hebben op hun beurt stukjes DNA gekregen van hun ouders enz. Je autosomaal DNA is dus een mix van stukjes DNA van je voorouders tot zeker 6 a 7 generaties geleden. Het lastige is alleen dat je van de ene voorouder wat meer doorgegeven krijgt dan van de andere.
Het aantal stukjes DNA dat je deelt met iemand anders wordt uitgedrukt in centi Morgan (cM). Dus iemand waarmee je heel veel cM deelt zal dus directere familie zijn dan iemand waarmee je slechts een paar cM deelt. Maar ook hier is het aantal stukjes DNA sterk wisselend.
Iemand waarmee je een hoeveelheid cM deelt wordt een match genoemd. Je deelt dus met je match een bepaalde hoeveelheid cM die jullie beiden van een voorouder hebben gekregen. Ook kan je zien welk stukje je exact deelt op welk chromosoom.
Op basis van de tabel van Blaine Bettinger zou in mijn geval een direct ander kind van de onbekende voor-vader dus 3C zijn, “third cousin”. Gemiddeld zou er 89 cM overeenkomstig kunnen zijn maar ook 0 of 334 cM.
Een autosomaal DNA test (atDNA) kan bij een aantal bedrijven worden gedaan. Bij hoe meer bedrijven je test, hoe meer matches je in theorie kan vinden. En er is een bedrijf dat niet test maar alleen een database ter beschikking stelt. Dus anders dan bij Y-DNA zijn er veel meer databases en is de kans een stuk groter dat je een match vindt met een hoeveelheid cM dat de moeite waard is. De ondergrens is 7 cM. Lager dan dat is waarschijnlijk “ruis” en geen echte match.
Het onderzoek is gaande, er zijn diverse matches. De matches met de meeste cM zijn allemaal teruggeleid naar een gezamenlijke voorouder. Voor wat betreft Nederland-Indie name Triebel, Voorneman en Donselaar
Het bedrijf MyHeritage heeft ook tools waarmee automatisch stambomen worden vergeleken:
Ook kan het handig zijn om te zien welke personen matchen met anderen en zo een cluster vormen waar in theorie de zelfde voorouder mee gedeeld wordt. Deze zogenaamde autocluster tool laat de volgende clusters zien:
Hier zien we de rode cluster met Triebel als voorouder.
Tot nu toe is nog niet DE match gevonden naar de onbekende vader van over-grootvader Philip Hendrik Fickel.
Wachten dus op meer mensen die Y-DNA en at-DNA laten testen.
Maar er zijn meer tools. in de DNA painter kan je matches inkleuren op een chrosoom en als je een vastgestelde gezamenlijke voorouder hebt kan je de kleur de naam van de voorouder geven. Zo kan je zien waar op de chrosomen de stukjes DNA van een bepaalde cluster ligt. En in theorie zou het dan zo kunnen zijn dat een ander waar verder niets van bekend is, ook tot de zelfde cluster behoort omdat hij of zij op de zelfde plaats op een chromosoom ook een stuk DNA heeft.
En er zijn meer tools om inzicht te krijgen in hoe de DNA matches zich tot elkaar verhouden,
Deze WATO tool heeft ook een “what are the odds” hypothese tool.
Meer achtergrond informatie over DNA testen: http://genografie.nl/